Vrijwel iedereen is er zich van bewust dat kinderen kwetsbaar zijn en daarom is er altijd veel extra zorg met betrekking tot kinderen. Wat minder bekend is, is het feit dat jonge kinderen van 0 tot ca. 7 jaar eigenlijk in een staat van hypnose zijn. Ze worden nog niet beschermd door de kritische factor die pas vanaf de zevenjarige leeftijd actief wordt.

De kritische factor

De kritische factor is een hulpmiddel van het onderbewustzijn. Het schermt het onderbewustzijn enigszins af door te checken of informatie al bekend is. Bekende informatie wordt door de kritische factor gemakkelijker toegelaten tot het onderbewustzijn dan onbekende informatie. Dit is enigszins vergelijkbaar met een virusprogramma op een computer, dat bepaalt welke informatie toegelaten mag worden. Hoe ouder we zijn des te krachtiger de kritische factor werkzaam is en daarom bevat de uitspraak: ‘Hoe ouder, des te conservatiever’, een belangrijke kern van waarheid.

De werking van de kritische factor kun je ervaren bij het lezen van de volgende gezegdes:

• Het gras in de weide zag er weer prachtig blauw uit zoals gewoonlijk.  
• De wolken dreven statig voorbij in de knalgele lucht.
• De vierkante bal rolde gemakkelijk tussen de doelpalen door. 

Deze gezegdes tarten onze kritische factor en daarom verwerpen we ze gemakkelijk. De kritische factor is actief in onze normale staat van bewustzijn, maar de werking ervan is erg subtiel en wordt niet altijd bewust ervaren.

In een staat van hypnose wordt  het normale bewustzijn – het mentale deel dat zich bezighoudt met analytisch en logisch redeneren – minder actief. In hypnose is ook de kritische factor minder of niet actief. Dat betekent dat nieuwe informatie gemakkelijker wordt opgenomen door het onderbewustzijn. Deze informatie moet dan nog wel aanvaardbaar zijn en niet moreel verwerpelijk, anders zal het onderbewustzijn deze informatie alsnog verwerpen.

Kinderen nemen kritiekloos informatie op 

Bij jonge kinderen tot ongeveer zeven jaar functioneert de kritische factor niet of nauwelijks, vergelijkbaar met de staat van hypnose. De meeste informatie heeft daarom gemakkelijk toegang tot het onderbewustzijn. Bij kinderen is dat ook belangrijk, ze nemen heel gemakkelijk informatie op en zijn daarom in staat om zich snel te ontwikkelen en te leren wat goed en fout is, wat veilig en gevaarlijk is en veel meer belangrijke zaken. Kinderen geloven daarom met overtuiging in bijvoorbeeld Sinterklaas of de Tandenfee. Hun verbeeldingskracht is eenvoudig te stimuleren en aanvaardt nieuwe informatie eenvoudig als een realiteit.

De kracht van woorden

Voor ouders, opvoeders en leerkrachten is het van groot belang om te weten hoe groot de kracht van woorden is als deze gesproken worden tot kinderen. Er is geen kritische factor die de woorden evalueert, afzwakt of zelfs verwerpt. Daar komt bij dat het onderbewustzijn woorden erg letterlijk neemt, hetgeen een grote zorgvuldigheid vraagt van volwassenen die met kinderen omgaan. Gedachten of gevoelens die achteloos uitgesproken worden, kunnen een blijvende indruk maken op kinderen en negatief uitwerken in de toekomst.

Tijdens hypnosesessies met volwassenen kunnen we veel details terughalen met betrekking tot de kindertijd. De negatieve woorden, vaak achteloos of uit emotie door de ouder gezegd en regelmatig herhaald, kunnen op latere leeftijd voor problemen zorgen als deze woorden negatief zijn geïnterpreteerd en hebben bijgedragen aan een laag zelfvertrouwen en eigenwaarde.

Wat je beter niet kunt zeggen

Het is belangrijk te letten op woorden die iets zeggen over het kind. Zeg liever niet iets in negatieve zin met de woorden: “Je bent … dit of je bent … dat.” Dit kan een directe negatieve programmering in het onderbewustzijn veroorzaken en kan juist het resultaat opleveren wat voorkomen moet worden. Een kind mag natuurlijk wel op zijn of haar gedrag worden aangesproken. Gedrag is in tegenstelling tot wat je bent gemakkelijk te veranderen. Vermijd de volgende uitspraken:

• Je bent stout (zeg liever: “Je gedraagt je stout”, omdat gedrag te veranderen is, wat je bent niet).
• Ik wou dat ik nooit aan kinderen begonnen was!
• Laat me met rust, houd je bek.

De positieve kracht van woorden

Gelukkig is er ook een andere kant aan het feit dat de kritische factor bij kinderen niet of minder actief is. Positieve woorden kunnen een grote impact hebben. Als een kind valt en de moeder zegt: “Kom hier, dan geef ik er een kusje op en dan gaat de pijn weg”, dan wordt dit letterlijk door het onderbewustzijn als suggestie opgenomen en heeft meestal tot gevolg dat de pijn snel wegtrekt, omdat het onderbewustzijn deze suggestie kritiekloos aanvaardt. Dit is min of meer vergelijkbaar met een hypnosesessie, waarbij suggesties voor pijnbestrijding door het onderbewustzijn worden aanvaard.